Wanneer is lichamelijk contact gewenst en wanneer niet? Hoe benoem je
geslachtsdelen? Wat doe je als je geen kus wilt geven? In dit boekje voor kleuters is 'bloot' heel gewoon. Juf Dana test uit wat de kleinste kleuters ervan vinden.Kleuter Luuk en peuter Roos doen heel gewone dingen. Ze gaan naar het zwembad, spelen buiten, maken ruzie, lossen het weer op en kijken aan het eind van de dag nog even rustig tv. Het gewone van de situaties maakt met 'De baas over je lijf' onderwerpen als bloot, aanraken en grenzen aangeven makkelijker bespreekbaar, thuis, op school en in de kinderopvang.
Juf Dana las het boek met haar 17 kleuters van de eerste kleuterklas in de kring. "Ik koos er heel bewust voor om het boek aan de hele klas te laten horen, omdat het een heel gemengd publiek is. Kleuters van 2,5 tot 4 jaar, anderstaligen, ..."
De baas over je lijf gaat over bloot, aanraken en grenzen. Het vormt een hulp om met jonge kinderen te praten over gewenst en ongewenst lichamelijk contact. Handig is het voorwoord, gericht aan opvoeders, ouders en leerkrachten. Het zet je op weg om met jonge kinderen van 2 tot en met 5 jaar in gesprek te gaan over bloot, lichamelijkheid en grenzen.
"Het boek over broer Luuk en zus Roos heeft mooie prenten. Tijdens het verhaal staan de kinderen steeds in kleur op de voorgrond, en al de rest is in grijs getekend. De lay-out van het boek is goed opgesteld. Je hebt de tekst en daaronder in cursief de vragen die bij de prent horen."
Maak kennis met Luuk en Roos...
Het boek verzamelt drie verhalen die eerder al los verschenen zijn. Het eerste verhaal In je blootje is geschreven om zonder schroom met jonge kinderen te praten over hun lijf en over bloot zijn. Het doel is om kinderen te leren dat geslachtsdelen vanzelfsprekende onderdelen van je lichaam zijn.
"Dit eerste deel vonden mijn kleuters het meest interessant. Hier was ook de meeste interactie. Er staan vragen bij op de bladzijden en ze konden ook wel altijd antwoorden. Ze vonden het leuk dat ze elke keer iets mochten zeggen."
De vraagjes zijn eenvoudig en makkelijk te beantwoorden voor de kinderen:
* Wat nemen Luuk en Roos mee om te gaan zwemmen?
* Wat heb je aan buiten?
* Wie is Luuk en wie is Roos? Hoe zie je dat?
* Wat heb je aan in het zwembad?
* ...
"De kleuters vonden het leuk om op de vragen te antwoorden en konden dit meestal ook meteen. Er waren geen te moeilijke vragen bij."
Luuk en Roos worden ook in hun blootje gezet. Zo kan je samen met de kinderen de lichaamsdelen benoemen. En die kennen ze vaak al heel erg goed.
Lichamelijk contact is meestal vanzelfsprekend. Het is belangrijk om een onderscheid te leren maken tussen prettige en onprettige aanrakingen. Het tweede verhaal Dat is fijn geeft hiervan verschillende voorbeeldjes. De kinderen kunnen aan de hand van de verschillende gezichtsuitdrukkingen leren aangeven wat fijn is en wat niet.
"Dit tweede verhaal over aanraken vonden de kleuters ook interessant. Ze konden duidelijk zien welke aanrakingen als 'fijn' en welke als 'niet fijn' worden beschouwd. De gelaatsuitdrukkingen op de prenten laten dit ook zien. De oudere kleuters konden dit verwoorden en de jongere kleuters lieten het zien met hun gezichtsuitdrukkingen."
De situaties die hier besproken worden zijn alledaags en zeer herkenbaar voor de kinderen:
* Mama maakt Roos wakker met een kus. Wat doet mama? Hoe vindt Roos dat?
* Mama wast Luuk met een washandje. Wat doet mama? Hoe vindt Luuk dat?
* Luuk wil van de glijbaan. Maar Sander wil eerst. Wat doet Sander? Hoe vindt Luuk dat?
* ...
Het derde verhaal Nee zeggen mag gaat dan weer over het stellen van eigen grenzen. Kinderen leren dat ze zeker en vast nee mogen zeggen tegen handelingen of aanrakingen die ze niet willen.
"Dit derde verhaal vond ik het vreemdst om te vertellen. In het verhaal vraagt de buurjongen aan het broertje om zijn piemel te laten zien. Dit vind ik al een vrij extreme situatie. Kleuters weten wel dat dit niet normaal is en dat ze dit niet hoeven te doen als ze niet willen. Ook moest zus als voorbeeld een kus geven aan de tante en ze wou niet. Nee zeggen mag, maar elementaire beleefdheid vind ik ook wel van belang. Iemand groet je met een kus of een hand."
"De kinderen vonden het een fijn boek om naar
te luisteren. Sommigen vonden het wel een beetje vreemd dat er bloot in kwam en
moesten ermee lachen. Andere kleuters vonden dit de normaalste zaak van de
wereld en praatten er honderduit over mee. Met deze leeftijd was het een
bespreekbaar onderwerp omdat ze ook nog geen gêne hebben. Ze zien elkaar op de
wc immers ook in hun blootje."
Het boek wil bloot, aanraken en grenzen bespreekbaar maken voor jonge kinderen en tegelijk werken aan de ontwikkeling van een positief lichaamsbeeld van deze kinderen.
"Van de 2,5-jarigen weet ik niet of ze iets bijgeleerd hebben, want van hen komt meestal weinig reactie. De
4-jarigen hebben wel het een en ander opgestoken. Dat
je nee mag zeggen als je iets niet wil, dat bloot normaal is en dat knuffelen
en aanraken fijn kan zijn, maar ook onprettig en dat je bij dat laatste wel
iets moet zeggen. Volgens mij, is het boek geschikt voor kinderen vanaf 3 jaar. Vanaf deze leeftijd kunnen ze meepraten over deze thema's. Als je echt in discussie wil gaan met de kinderen, is een oudere leeftijd nog beter."
Over dit thema praten is voor volwassenen niet altijd even evident. Vaak voelen grote mensen zich er ongemakkelijk bij, terwijl kinderen zich onbevangen en ongegeneerd uiten over dit onderwerp. Dat ondervond juf Dana ook zo. "Het voorlezen van het boek vond ik een beetje
vreemd. Het zijn onderwerpen die niet snel aangehaald worden in normale
prentenboeken, maar wel onderwerpen die naar voor mogen komen in de
kleuterklas. Je moet er gewoon van uitgaan dat de kleuters er voor open staan
en dan is het wel een goed boek om te lezen. Ik ga het boek zeker nog lezen als het binnen
een thema van de klas valt, bijvoorbeeld zwemmen, mijn lichaam, gevoelens,..."
Eindigen doet het boekje met het 'nee-lied', een leuke afsluiter op de melodie van Altijd is Kortjakje ziek.
DE BAAS OVER JE LIJF
Iva Bicanic en Melanie Meijer
2 tot 5 jaar22,50 euro
